بوی باران | صدای عدالت و آزادی تارنمای سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
امین دوست محمدی
عضو کمیسیون محیط زیست سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
این روزها که به تابستان و فصل پر مصرف آب نزدیک می‌شویم، هشدارها در مورد آب و نحوه‌ی مصرف آن رنگ تازه‌ای گرفته و به مصرف کنندگان آب اعم از شهری و کشاورزی نسبت به مصرف بی رویه‌ی آب هشدارها داده می‌شود. با استناد به گزارش‌های پژوهش‌کده‌ی اقلیم شناسی، افزایش دما طی دهه‌ی اخیر نسبت به میانگین بلند مدت مشهود است و این افزایش دما بنا بر پیش بینی‌های این پژوهش‌کده هم‌چنان در آینده هم ادامه خواهد داشت.
آثار این افزایش دما چه خواهد بود؟
آن‌چه که مسلم است اولین اثر این افزایش دما بر منابع آب خواهد بود:
کاهش بارش‌ها
تبخیر بیش از اندازه از منابع آب (بارش معکوس)
دگرگونی بارش‌ها از شکل جامد به مایع که تامین آب در فصل های گرم سال را با مشکل مواجه خواهد کرد
و در پایان، مصرف بیش از اندازه‌ی آب در بخش‌های مختلف شهری و کشاورزی
این واکنش منطقی طبیعت منجر به برهم خوردن معادله‌ی عرضه و تقاضای آب به نفع تقاضا (بخوانید به زیان تقاضا) خواهد شد؛ منازعات اجتماعی بر سر آب محتمل‌تر خواهد شد و نیز کشاورزی و امنیت غذایی با چالشی بزرگ مواجه خواهد شد.
حال سوال اینجاست که آیا اگر منابع آبمان را درست مدیریت کرده بودیم حتی با وقوع این افزایش دما امروز باز هم با چنین بحرانی رو به رو بودیم؟
مطابق قوانین، بارگزاری‌ها بر منابع آب‌های تجدید پذیر باید به گونه‌ای صورت گیرد که بیش از ۴۰% از این آب‌ها مصرف نشود، این در صورتی است که بنا به نظر کارشناسان، ما در ایران ۹۶% از آب‌های تجدیدپذیر خود را مصرف می‌کنیم و تقریبا می‌توان گفت جایی برای عمق گرفتن و گسترش بحران نگذاشته‌ایم؛ به بیان ساده‌تر ما در حال حاضر در عمق بحران هستیم. وجه تمایز بحران آب نسبت به دیگر بحران‌ها مثل زلزله، سیل، رانش زمین و… در این است که بحران‌های دسته‌ی دوم در لحظه‌ای کوتاه رخ می‌دهند و در لحظه‌ای کوتاه‌تر آثار خود را نمایان می‌کنند اما بحران آب به مرور زمان و با آرامی رخ می‌دهد و آثار آن هم یکی یکی و البته بدون توقف نمایان می‌شود.
امروز بنا به به گزارش‌های رسمی از ۱۸۰ میلیارد متر مکعب آب‌های شیرین فسیلی ما ۱۶۰ میلیارد متر مکعب آن را پمپاژ و مصرف نموده‌ایم. بسیاری از دشت‌های ما به حالت ممنوعه و ممنوعه‌ی بحرانی تبدیل شده‌اند و برخی از این دشت‌ها برگشت پذیری خود را به حالت اولیه از دست داده‌اند و دیگر قادر به جذب آب نخواهند بود.
به هر روی امروز منابع پایه‌ی کشور (آب و خاک) با تحدید و تهدید فراوان هم در کمیت و هم در کیفیت مواجه هستند و باید این عزم را در تمام ارکان مملکت به وجود آورد تا پژوهش در این بخش را جدی بگیریم، ساختارها را عوض کنیم، نحوه‌ی مدیریتمان را بر آب و خاک این مرز و بوم به طور عاجل تغییر و بهبود بخشیم، آینده نگری را از اصول خود قرار دهیم و به برنامه‌های بلند مدت خود پایبند باشیم، نیز نگاه ویژه‌ای به دیپلماسی آب داشته باشیم و بدانیم که در مقطعی از تاریخ به سر می‌بریم که آب می‌تواند حلقه‌ی وصل یا عامل جدایی و نزاع میان دولت‌ها و ملت‌ها باشد.
