شهربانو امانی نماینده اصلاحطلب مجالس پنجم و ششم از حوزه ارومیه است. با امانی که نامش در لیست پیشنهادی حزب متبوعش، کارگزاران، برای نامزدی در انتخابات مجلس دهم نیز مطرح است، گفتوگویی درباره ایده ورود ۵۰ زن برابری طلب به مجلس دهم داشتهایم. امانی با مواضع اصلاحطلبانه همیشگیاش بر حضور بیشتر زنان، چه اصلاحطلب و چه اصولگرا، در عرصه تصمیمگیریهای سیاسی تاکید میکند، اما میگوید جنبش زنان را ذیل جنبش اصلاحطلبی درک میکند و خواستار این است که حضور زنان در طرف اصلاحطلب، منجر به شکسته شدن آرای آنان نشود.
چرا حضور زنان در عرصه سیاست امری بااهمیت است؟ و اینکه چرا در سالهای اخیر حضور زنان در عرصه سیاسی کمرنگ بوده است؟
بر این باورم زمان آن رسیده است که شاهد باشیم زنان جامعه جهانی نقش بیشتری در تصمیمسازیها ایفا کنند. چرا که اگر زنان بر تغییر چهره مردانه مدیریت سیاسی اصرار میورزیدند، شاهد این حجم از خشونتها در سطح جهان نمیبودیم. زنان میتوانند با ارادهشان برای حضور در عرصه سیاسی به تلطیف مناسبات سیاسی در جهان و تقویت جبهه صلحطلبی کمک کنند. در کشور ما به عللی زنان نتوانستهاند آنطور که باید و شاید در عرصه سیاسی حضور فعال داشته باشند. حتی بعضا جریاناتی سعی در خانهنشین کردن زنان داشتند. امام (ره) فرمودند زنان باید در تمام مقدرات کشور دخالت داشته باشند، اما متاسفانه مدیریت مردانه باعث دور ماندن زنان از جایگاههای تصمیمگیری شد. بعد از جنگ برای نخستینبار در مجلس چهارم بود که ما شاهد آن بودیم که علاوه بر چهار نماینده زن تهران، پنج نماینده زن هم از سایر حوزههای انتخابیه وارد مجلس شدند. در دولت با وجود اینکه آقای هاشمیرفسنجانی و رئیس دولت اصلاحات به حضور زنان در هیات دولت و در سطح معاون رئیسجمهور اعتقاد داشتند، اما بنا به محدودیتهایی هیات وزیران کماکان مردانه باقی ماند. اما شاهد بودهایم که در این سالها هرگاه روزنهای برای حضور زنان گشوده شده است، آنان تواناییهایی خود را در عرصههای مختلف به خوبی نشان دادهاند. از جمله میزان دانشآموختگی زنان در رشتههای تخصصی که شاهد مثال است. اما با وجود توانایی زنان باز هم انتظارات، حتی در دولت یازدهم، درباره حضور زنان در عرصه تصمیمگیری، بنا به هر دلیلی، برآورده نشده و ما وزیر زن در کابینه آقای روحانی نداریم.
شما علت عدم حضور وزیر زن در کابینه دولت یازدهم، با وجود حمایت زنان از آقای روحانی در انتخابات و نظر مثبت ایشان به حضور زنان را در چه میدانید؟
البته ایشان قولهایی دادند و گفتند جبران میکنم. اما به هر دلیلی این امر تا امروز متحقق نشده است. ما انتظار داشتیم که دولت بسترسازی مناسبی برای حضور زنان در مناصب مختلف انجام دهد. شاید یکی از علل این اتفاق این باشد که بخشهای سنتی جامعه قائل به محدودیت برای حضور زنان هستند و خواست خود را به نوعی به دولت نیز تحمیل میکنند. به نظرم در اینجا شاهد یک سیاست یک بام و دو هوا هستیم. چرا که در دولت اصلاحات فشار زیادی آوردند تا وزیر زن انتخاب نشود، اما در دولت نهم که طبیعتا حمایت بخش سنتی جامعه را دارا بود، این اتفاق رخ داد. حالا هم آقای روحانی سعی میکنند ایجاد حساسیت نکنند.
شما درباره ایده ورود ۵۰ زن برابریطلب به مجلس چه نظری دارید؟
مساله اساسی به نظرم این است که زنان دیگر نمیخواهند که نقشی نمایشی را عهدهدار باشند. نمیخواهند حضورشان فقط نمادین باشد و عاملی باشد که مبادا در مجامع جهانی گفته شود چرا در ایران زنان حضور ندارند! به همین دلیل است که حالا با گذشت سالها و تغییر فضای ذهنی بخشی گستردهای از جامعه درباره توانایی زنان، ایده حضور ۳۰ درصدی زنان در مجلس دهم، مطرح میشود، که ایدهای مبارک است. ما امیدواریم که نه فقط جریان اصلاحطلب، که همه جریانهای سیاسی، مانند جریان اصولگرا و حتی جبهه پایداری هم در راستای تحقق این ایده و زدودن چهره مردانه از مجلس کمک کنند. چرا که قوه مقننه تاثیرگذاری بسیاری در امور کشور دارد. مایلم از زنانی که این کمپین را پایهگذاری کردند تشکر کنم. این کمپین میتواند بخشی از جامعه را نمایندگی کند. همه زنان و مردانی که معتقدند نمیتوان بدون حضور زنان به توسعه پایدار دست یافت، باید نسبت به حضور زنان حساس باشند و این کمپین توانایی ایجاد این حساسیت را دارد.
گفتید که از ورود زنان از هر طیف سیاسیای به مجلس استقبال میکنید، ایرادی که میتوان وارد کرد این است آیا ورود زنانی که باورهای مردسالارانه دارند، کمکی به پیگیری حقوق زنان جامعه میکند؟
بله. متاسفانه زنان نماینده در مجلس نهم بعضا در تصویب قوانین مربوط به زنان از مردان پیش دستی هم میکردند! اما حرف ما این است که چهره مردانه مجلس باید تغییر کند. اما این مطلب را هم باید مدنظر داشت که خرد جمعی مردم به کیفیت و تفکر و تواناییهای کاندیداها، چه مرد و چه زن، هم توجه دارد. طبیعتا شعارها و عملکرد کاندیداها در معرض انتخاب قرار میگیرد. مهم است که کاندیدای زن با چه طرز تفکری میخواهد وارد مجلس شود. قطعا کاندیدای زنی که در کنار رعایت مصالح و منافع ملی، به حقوق زنان نیز اهتمام دارد، بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد. ما امیدواریم که زنان اصولگرا و منسوب به جبهه پایداری هم به این باور رسیده باشند که باید به افکار عمومی احترام گذاشت و به برابری حقوق زنان و مردان در پارهای از امور باور پیدا کرده باشند. من امیدوارم که برابرخواهی حقوقی تبدیل به مطالبهای عمومی شود. فرضا اینکه اخیرا مجلس نهم تصویب کرده که در تصادفات به زنان دیهای برابر با مردان تعلق میگیرد، اتفاق خوبی است. اما نباید این استیفای حقوق به صورت قطرهچکانی انجام شود. ما اعتقاد داریم که زن و مرد در مسائل مختلف مساوات دارند. امیدوارم که با در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی برای رفع تبعیضهای حقوقی موجود دست به اصلاح قوانین بزنیم.
خانم جلودارزاده گفتهاند برای ما کمیت حضور زنان در مجلس اهمیت دارد. به نظر شما این نگاه باعث ورود نمایندههای ضعیف به مجلس نمیشود؟ بهتر نیست که به جای ورود زنان کمکیفیت، مردان توانمند و معتقد به حمایت از زنان را به مجلس بفرستیم؟
به نظرم اگر شرایط برای بروز و ظهور توانایی زنان در گذشته مهیا میشد، ما الان این مشکل را نداشتیم. البته همین حالا هم ما زنان کارآمد و توانمند به حد کفایت داریم. اما باید زمینه را برای بهبود شرایط زنان در جامعه فراهم کرد. من به اهمیت همزمان کیفیت و کمیت اعتقاد دارم. اما برای ما مهم است که از نظر کمی، شاهد حضور ۳۰ درصد نماینده زن توانمند در مجلس آتی باشیم. البته این عدد همیشگی نیست و برای به تعادل رساندن مجلس در برهه کنونی است. مسئولان باید پاسخگوی زنان که تشکیلدهنده نیمی از جامعه هستند، باشند.
به نظر شما ایده ورود ۵۰ زن به مجلس دهم تا چه حد عملی و ممکن است؟
خوشبختانه با توجه به رشد آگاهیهای اجتماعی در ایران، با وجود محدودیتهای رسانهای که تحول خواهان داشتهاند، بر این باورم که نه تنها زنان، بلکه مردان نیز به زنان کارآمد رای خواهند داد. ما در حال حاضر در مرزیترین شهرهای کشور شاهد این هستیم که مردم به زنان اعتماد کردهاند و نمایندههای زن به شوراهای شهر و روستا فرستادهاند. اینها تجارب خوبی است که نسبت به حضور این تعداد زن در مجلس امیدوار باشیم. البته ما به حمایت جریانهای سیاسی کشور نیاز داریم. جامعه زنان در این سالها به خوبی رصد کردهاند که کدام جریان سیاسی میتواند انتظارات جامعه زنان را محقق کند. زنان جامعه ما خستهاند از نادیده گرفته شدن.
آقای محمدرضا خاتمی هشدار داده و گفتهاند ممکن است در انتخابات با زنانی شایسته روبهرو باشیم که امکان رای آوری آنها صفر یا خیلی کم در مقابل یک مرد باشد. اینجا تکلیف چیست؟آیا قرار است به قیمت رعایت ۳۰ درصد، مجلس را از دست بدهیم؟
به نظر من وقتی شعار اصلاحطلبی ایران برای همه ایرانیان است، مرزبندیهای جنسیتی معنایی ندارد. باید رعایت محدودیتهای زمین بازی را انجام داد. چنانچه شرایط سیاسی کشور مناسب بود، میشد حتی فارغ از دو جریان اصلاحطلب و اصولگرا، زنان وارد بحث انتخابات شوند. اما الان اینگونه نیست. زنان ما باید در احزاب فعالیت کنند و با شناساندن خود به مردم، خود را در معرض آرای عمومی قرار دهند. ما زنان به شکل تاریخی فاصلهای از مردان داریم و نیاز به جهش داریم. در این راه باید به تبعیض مثبت در حق زنان قائل بود. چرا که در طول سالها زنان ضعیف نگه داشته شدهاند و تجربه پستهای مدیریتی را نداشتهاند. البته من دغدغه آقای محمدرضا خاتمی را درک میکنم و امیدوارم روزی به مرحلهای برسیم که دیگر تفکیک زنان و مردان در عرصه سیاست محلی از اعراب نداشته باشد. اما در شرایط فعلی است که ممکن است شاهد لیست جداگانه زنان باشیم. دلیل آن هم شاید این باشد که همین حالا در لیستهای احتمالی جریانهای سیاسی که منتشر شده است شاهد آنیم که زنان حضور بسیار کمرنگی دارند. یکی از برنامههای اصلاحطلبان برای مجلس حمایت لیستی از زنان است. در شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان مطرح شده است که زنان
۳۰ درصد در لیست اصلاحطلبان سهم داشته باشند. یعنی ۱۰ نفر در لیست ۳۰ نفره تهران. آقای دکتر عارف هم اعلام حمایت کردهاند. اصلاحطلبان مشکلی درباره پذیرفتن سهم زنان ندارند و امیدواریم اصولگرایان نیز این اقدام را انجام دهند.
ممکن است در شهرستانها هم این اتفاق بیفتد؟
من امیدوارم که در شهرستانها هم با توجه به عملکرد مثبت زنان اصلاحطلب در شوراهای شهر و روستا، اصلاحطلبان به زنان شهرهای دیگر هم اعتماد کنند و از کاندیداتوری زنان در شهرهای دیگر هم حمایت کنند. البته به این علت که حضور زنان در شوراهای مرکزی احزاب و بهطور کلی در فعالیتهای سیاسی کمتر است، ما مجبوریم که تبعیض مثبتی نیز برای زنان قائل شویم.
پیشنهاد شما برای نحوه ورود زنان اصلاحطلب به مجلس، آنطور که موجب شکسته و پراکنده شدن آرا هم نشود، چیست؟
زنان اصلاحطلب و حامی اصلاحطلبی در درجه اول باید به فکر جریان اصلاحات باشند. ما امیدواریم که مردم حضور حداکثری در پای صندوقهای رای داشته باشند و در وهله اول باید به مشارکت قابل توجه مردم و تشکیل مجلسی عقلانی و توانمند و اصلاحطلب فکر کنیم. باید جبران انتخابات ۸۴ و آن تشتت آرایی که آن سال شاهدش بودیم را بکنیم. کفه رای اصلاحطلبان با حضور و مشارکت زنان است که سنگین میشود. چرا که مردم به گفتمان اصلاحطلبی مشتاق هستند و زنان اصلاحطلب جامعه باید سهم قابل توجهی در این روند داشته باشند. من امیدوارم که دوستان ما در جبهه اصلاحات نگاه از بالا به پایین به زنان نداشته باشند و آنان را کاندیداهای درجه دوم نپندارند. این امر باعث همراهی زنان جامعه با اصلاحطلبان میشود.
عملکرد زنان نماینده در مجلس نهم را چگونه ارزیابی میکنید؟
عملکردشان چندان مثبت نبوده است. در صحن علنی مجلس و بحثهای کلان مثل بودجه فعالیت خاصی نداشتند و در ارتباط با رای اعتماد به کابینه و حقوق زنان هم نقش پررنگی نداشتند و فعالانه عمل نکردند. کارنامهشان در مجموع قابل دفاع نبوده و همانطور که گفتم بعضا از مردان هم در تصویب قوانین در حوزه زنان عقبتر بودند.
منبع: روزنامه آرمان/ محمد سادات هندی