بوی باران | صدای عدالت و آزادی تارنمای سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
عنوان: درباره‌ی تلویزیون و سلطه‌ی ژورنالیسم
نویسنده: پیِر بوردیو
برگرداننده به فارسی: ناصر فکوهی
صفحات: ۱۲۳
سال نشر: چاپ اول ۱۳۹۰، چاپ دوم ۱۳۹۴
ناشر: فرهنگ جاوید
قیمت پشت جلد: ۹۰۰۰ تومان
به پیشنهاد و معرفی: دکتر الهام فخاری ( رییس منطقه تهران سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی)
یادداشت برگرداننده درباره‌ی زمینه‌پردازی مساله‌ی رفتارهای رسانه‌ای شبکه‌ای، پیش‌انگاره‌ها، سازوکارها، درون‌داشته(محتوا)های گفتاری و تصویری و آوایی، و پیامدهاست. به باور فکوهی، ابزارهای کلاسیک رسانه‌ای ازجمله تلویزیون و سازوکارهای آن‌ها را باید در کنار ابزارهای نوین مانند داده‌پردازی‌های شبکه‌ای و سازوکارهای ناپایدار، مبهم و دچار هژمونی‌های ناشی از آفرینش و پراکنش، بازشناسی و ارزیابی کرد. برگرداننده، که خود از پرکارترین و برجسته ترین جامعه‌شناس‌های امروز ایران به شمار می‌رود، ناصر فکوهی این نوشته را اثر کلاسیک برای شناسایی و بازسنجی داده‌پردازی و بازآفرینی فرهنگ و جامعه‌پذیری در عصر ارتباطات شبکه‌ای دانسته است. فکوهی از خوانندگان اثر خواسته از نتیجه‌گیری‌ها و همانندپنداری‌های ساده‌انگارانه و خطی آموزه‌های بوردیو با موقعیت خود، خودداری کنند و مساله طرح شده را فراتر از مرزهای این یا آن کشور بازشناسی نمایند.
بوردیو در پیش‌گفتار به روشنی تلویزیون را خطر بزرگی برای سپهره‌های آفرینش فرهنگی ازجمله هنر، ادبیات، دانش‌پژوهی(علم)، فلسفه و حقوق دانسته و از سویی ژورنالیسم را هم برای زندگی سیاسی و همه‌سالاری(دموکراسی) خطرساز ارزیابی کرده است. برجسته‌ترین نشانه‌ی این خطر را در تلاش و راهبرد رسانه برای افزایش مخاطب از راه رفتارها و گفتارهای سودار، فرقه یا گروه‌گرا و کانون‌مندی بر حتی ملی‌گرایی افراطی به‌شمار می‌آورد. به باور بوردیو نمونه‌های گوناگونی از بزرگ‌نمایی‌ها و آتش‌افروزی‌های نظامی از تلویزیون، رادیو و ژورنالیسم ریشه گرفته که تنش‌های میان یونان و ترکیه، یا گزارش حوادث جنایی در امریکا را برای نمونه بازگو کرده است. بوردیو این درس‌گفتارها را در یک برنامه تلویزیونی بازگو کرده و بر این که نباید در پخش کادربندی‌ها و بازی با تصویرها به‌ویژه پخش تکه‌هایی از دیگر برنامه‌ها یا نمایش اسناد و آمار رخ دهد، پافشاری داشته است. او این چارچوب را برای برهان‌پردازی نقادانه، بحث سازمان‌دار و پیشگیری از دست‌کاری بایسته می داند. او به روشنی می‌گوید این برهان‌پردازی نقادانه را حمله به تلویزیون و ژورنالیسم نباید انگار کرد بل‌که کاستی‌جویی برای بهبود اجتماعی و بهره‌مندی از این ابزار برای پاسداشت آگاهی و آزادی است. این کار هنگامی شدنی است که دست‌اندرکاران رسانه اجازه ندهند حرفه‌ی آن‌ها به ابزار سرکوب، وارونه‌نمایی، و دروغ‌پردازی تبدیل شود.
نوشته دربردارنده‌ی دو درس‌گفتار پیر بوردیو جامعه‌شناس برجسته‌ی فرانسوی در کلژ دوفرانس است. بوردیو در گفتار نخست به سازوکارهای پنهان دستکاری‌های رایج در تلویزیون، به مفهوم عام و رسانه‌ی تصویری-صوتی سازمان‌دار، ازجمله سانسور و رازهای ساخت، تدوین، و محتوای گفتمانی و تصویری می‌پردازد. سرجسته‌های این گفتار سانسور نامحسوس، نشان دادن برای پنهان کردن، چرخش چرخه‌ای داده‌ها، اضطرار و تفکر فوری، مباحثی حقیقتا دروغ یا به شکلی دروغین حقیقی، تضادها و تنش‌ها هستند. در گفتار دوم “ساختار ناپیدا و اثرات آن”، درباره‌ی سهم بازار و رقابت، قدرت ابتذال(فرومایگی)، چالش‌های خودخواسته از راه نظرسنجیها، چیره‌گی تلویزیون، همدستی و حق ورود و وظیفه‌ی خروج است.
بوردیو پرسش‌های بنیادی و بایسته‌ای از جمله این که چرا با وجود شرایطی منفی، افراد می‌پذیرند در برنامه‌های رسانه‌ای شرکت کنند، همگانی یا خاص بودن مخاطبان برنامه‌ها، شرایط: خودخواسته یا تحمیلی، نقش زمینه‌سازهای اقتصادی، بایاس ناشی از همه را خود پنداشتن، فرومایهگی درپی تلاش برای جلب بیشنه‌ی مخاطبان عمومی، اخلاق، توسعه پایدار و همدستی‌ها در کار رسانه‌ای را مورد توجه و بحث قرار داده و نمونه‌های گوناگونی را برای روشن شدن نکته‌ها برشمرده است.
در بخش پایانی نوشته، پیوستی درباره‌ی چیره‌گی ژورنالیسم از زاویه سازوکارهای تابع بازار (مخاطبان یا آگهی‌دهندگان) و ابزارهای ژورنالیستی و اثرگذاری بر میدان‌های آفرینش فرهنگی ارایه شده است. از دیدگاه بوردیو نفوذ و چیره‌گی بازار بر ژورنالیسم بسیار بیش از زمینه‌های دیگر ازجمله دانش‌پژوهی و هنر، و مساله‌ساز ارزیابی شده است. ابزارها، نفوذ، ضریب نفوذ و دامنه‌های نفوذ ازجمله نکته‌های دیگر این پیوست هستند. این نوشته با کتابشناسی به پایان رسیده است./
