بوی باران | صدای عدالت و آزادی تارنمای سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
تهیه گزارش: فهیمه خلیلی
💠 در جلسه روز ۲۸ آذرماه با موضوع سواد رسانه ای مطرح شد:
🔶رسانه ها امروزه اهمیت بسیاری دارند تا آنجاکه گاهی رسانه ها چیزی به خورد ما می دهند که باعث می شود مارا از تصمیماتی که گرفته ایم دچار شک و تردید و تزلزل کند.
روز به روز دسترسی و نرخ توزیع پیام های رسانه ای افزایش پیدا کرده است و همین امر هم چالش است و هم چالش نیست؛ که به دلیل تغییر شکل اطلاعات و ارتباطات عملا این یک کمک بزرگ است و ماهیتا با فضیلتهای جوامع مدرن همراه است و همراه دموکراسی است ولی با داشتن شرایط. برای مثال جامعه ایرانی در خردادماه به آقای روحانی رای داده و اکنون در این بین حتی نخبگان سیاسی هم از رای خود ابراز پشیمانی می کنند که این همان اثر رسانه است. این همان تاثیر گذار بودن رسانه بر افراد جامعه و حتی نخبگان سیاسی آن جامعه می باشد که اهمیت رسانه و تاثیرش مشخص می شود.
آموزش سواد رسانه ای آنقدر با ارزش و وسیع است که نیاز به کارگاه های چندروزه برای آموزش آن می باشد.
🔶اما سواد رسانه ای، یک عبارت ترکیبی است از سواد + رسانه:
🔹سواد: تا سالهای ۱۹۹۰ و قبل از آن اینگونه معنا می شده؛ سواد همان خواندن، نوشتن ،درک مطلب و ارتباط برقرارکردن بود. اما پس از آن با ظهور و گسترش شبکه جهانی به خصوص اینترنت این معنا تفاوت یافت و در عصر جدید احساس نیاز به سواد رسانه ای شکل گرفت که بتوان آنچه جنبش ها میگویند را تجزیه و تحلیل کرد و جامعه را با آن هدایت کرد. در آن موقع بیشتر با شکلی از رسانه ها روبرو هستیم که رسانه یکطرفه هستند که یا ۱_چاپی مثل روزنامه و یا ۲ _ مثل رادیو و تلوزیون است. این رسانه ها کم کم رشد کرده و از هدفهای اولیه مبنی بر صرف اطلاع رسانی پا را فراتر گذاشتند. در سالهای ۱۹۸۰ حدود ۵۰ کمپانی رسانه ها را اداره میکردند که در ابتدا با قصد خبررسانی و سپس کسب درآمد فعالیت میکردند. پس از آن علاوه برمنافع مالی, منافع قدرت و رسیدن به قدرت در تمام رسانه ها اتفاق می افتد و آن ۵۰ کمپانی تبدیل به ۶ کمپانی شده اند. این امر نشان از آن دارد که ما وارد دورانی شده ایم که نیازمند تردید و تحلیل بیشتر در مورد چیزی که رسانه ها به ما می دهند هستیم.
🔹رسانه: کلمه رسانه در عبارت سواد رسانه ای به معنای ابزار نیست بلکه به معنای بستر است.
🔹سواد رسانه ای: یک توانمندی و مهارت است که بتوان پیامهای رسانه ای را تفسیر و تحلیل کرده و سپس بتوان ایجاد محتوا نمود.
🔶سواد رسانه ای علاوه بر تحلیل و تفسیر پیام ها به انسان توانایی تولید محتوا نیز می دهد.
🔶اما اگر سواد رسانه ای را یک جعبه ابزار در نظر بگیریم یکی از مهمترین ابزارهای آن, ابزار تفکر نقادانه است.
به این معنا که بتوان مستقل از سوگیری ها و مستقل از موضوع، یکسری از معانی را آنالیز کرده و بعد استفاده نمود.
بنابراین تفکر نقادانه به ما کمک می کند لایه های یک پیام را عقب زده و به معنای اصلی آن پی ببریم.
تفکر نقادانه ما را در این امر یاری می دهد که هر چیزی را که رسانه گفت قبول نکنیم، نسبت به آن شک کنیم و بتوانیم تجزیه و تحلیل کنیم و روشنفکر و هوشیار باشیم.
🔶بنابراین سواد رسانه ای یک ترکیب معجزه آسا از تفکر نقادانه +سواد است.
🔶 سواد رسانه ای مشتقات زیادی علاوه بر تفکر نقادانه نیاز دارد شامل سواد بصری ، سواد شنیداری ، سواد دیجیتال و البته پیش از تمام اینها نیاز به سواد پایه می باشد.
🔶در کشور ما در سالهای ۱۳۷۵ سواد به معنای توانایی خواندن و نوشتن و ارتباط برقرار کردن با مردم کشورهای دیگر از طریق یادگیری زبان بود پس از آن در اواخر همان دهه سواد به معنای خواندن و نوشتن و یادگیری زبان خارجی و همچنین دانستن زبان کامپیوتر بود.
که هر چه زمان جلوتر می رود شکلهای جدیدتری از سواد ملاحظه می شود.
🔶 اما یکی از خصوصیات عصر حاضر سرریز اطلاعات به جامعه هدف است. حجم وسیعی از اطلاعات به جامعه باریده می شود که قطعا به تمام آن اطلاعات نیازی نیست.
🔶 سواد اطلاعاتی باعث می شود افراد توانمند شده و بتوانند تشخیص دهند که؛
🔹 چه موقع به اطلاعات نیاز دارند؟
🔹چه مقدار اطلاعات نیاز دارند؟
🔹چطور به اطلاعات دسترسی داشته باشند؟
🔹چگونه اطلاعات را ارزیابی کنند؟
🔹چگونه اطلاعات را موثر به کار ببرند.
🔶اینها همان سواد اطلاعاتی است که با سواد رسانه ای در ارتباط است.
❓❓ سوالات کلیدی در سواد رسانه ای:
۱. چه کسی پیام را ساخته است؟
۲. چه تکنیک و فرمتی براب تاثیرگذاری بیشتر بر روی مخاطب استفاده شده است؟
۳. پیام ها برای چه کسانی ساخته شده است؟جامعه هدف کیست؟
۴. رسانه چه تاثیر ، ارزش ، عقاید و سبک زندگی را میخواهد القا کند؟
۵. چه مقصود و هدفی وجود دارد ؟
🔶بنابراین عصر امروز ، عصر روشنفکری است. به پیام های رسانه ای بایستی نگاه نقادانه و نگاه همراه با تردید داشت.
🔶در آخر برای اینکه تشخیص دهیم پیام های رسانه ای چه هدفی دارند و بتوانیم به درستی آن را تحلیل کنیم راهکارهای زیر ارایه داده شده و مورد بحث قرار گرفت:
🔹 به یک منبع اکتفا نکنیم.
🔹 ببینیم چه کسی خبر را می دهد.
🔹مطالب قبل و بعد از خبر دیده شود.
🔹 در چه تاریخی آن پیام ارایه شده است.
🔹سوگیری و تعصبات خود و سوگیری ها و تعصبات آن رسانه مدنظر قرار گرفته شود.
🔹 از متخصصین امر سوال گردد.
